Djayson, 30 x 30 cm, pastel, ©Thea Gerritsen
Kinderportret in opdracht.
Wat een heerlijke opdracht: het eerste kleinkind van oma en opa.
En ik mocht kiezen welk stralend beeld ik wilde gebruiken: hier is hij ongeveer 1,5 jaar oud.
Ik vind het een engeltje.
Nieuwe grote Bluesportretten gemaakt voor de expositie op het Holland International Blues Festival in Grolloo, 8 en 9 juni 2018.
Café Restaurant Gerrie, naast de hoofdingang van het festivalterrein, Hoofdstraat 15, Grolloo
Joanne Shaw Taylor en haar bassist Luigi Casanova, 70 x 100 cm, pastel, © Thea Gerritsen
Robert Cotton (Robert Cottonband), 80 x 66 cm, pastel, © Thea Gerritsen
Joe Bonamassa, 100 x 70 cm, pastel, © Thea Gerritsen
Harry Muskee (Cuby), 42 x 56 cm, pastel, © Thea Gerritsen
Jimi Hendrix, 100 x 70 cm, pastel, © Thea Gerritsen
Noortje en Marlijn zijn zusjes.
Allebei geportretteerd in opdracht als 1,5-jarige peuter, zoals oma al haar 5 kleinkinderen heeft laten vastleggen in pastelkrijt op deze leeftijd.
Noortje was er eerst.
Toen Marlijn kwam voor het fotograferen zag ik dat ze een bloesje aanhad wat ongeveer de kleur van de achtergrond van Noortje had…zou ik het kunnen omdraaien?
De kleuren, bedoel ik.
Zoiets ontstaat, een rode achtergrond is nogal heftig…
Achtergronden zijn vaak nog ingewikkelder dan het portret zelf.
Hoewel ik een beelddenker ben moet ik dit soort dingen gewoon zien, voor me, in het echt, dus doen.
Het werd wat, Marlijn is een pittige dame…dat rood paste, ze kon het hebben.
Zoals Noortje een dromenmeisje is…daar paste het luchtige blauw waar turquoise in zit, beter.
Turquoise vind ik een droomkleurtje, daar laat je mee zweven…
Een beetje dan, hè
Noortje, 30 x 20 cm, pastel 2011, © Thea Gerritsen
Marlijn, 30 x 20 cm, pastel 2013, ©Thea Gerritsen
Er zijn soms portretten waarmee ik volkomen vast kom te zitten..
Ik deel dat meestal niet, het is een kwetsbaar proces, een portret maken, en geen truukje, nooit.
Zolang ik portretten maak, vanaf 2004, is dat er al.
De kleine eerste Esmée, 2x, Annemijn, 3 keer en uiteindelijk heb ik een ander portret gemaakt, op verzoek van de opdrachtgever. Kjeld, ook 3x, dat was een opdracht, zoals ook Annemijn. Max, daar kwam ik helemaal niet meer uit..die werd staande één en al oranje trui. Ook van hem maakte uiteindelijk ook een ander beeld, zittend, lichtere trui, met de kater Murphy.
Momenteel is er Sem, die hopeloos staat te wezen, hij moet gewoon nog even wachten… Sorry Sem, er komen andere tijden.
En deze Mona Lisa, mijn prachtige nichtje, die ik vanaf haar 6e al portretteer.
Waarom draai je vast…zeg het maar. Het leven zoals het om me heen gebeurt, bepaalt bij mij altijd voor een deel de gang van zaken. Je kunnen focussen puur op het werk, is 1 ding, geen afleiding dus. Maar de gevoeligheid die je als kunstenaar hebt, openen, nodig om dichtbij te komen, want het is een intiem verhaal, een portret maken, zorgt er ook voor dat de golven om je heen mede bepalen hoe het gaat.
En soms dus niet gaat.
He-le-maal niet.
Ik heb geleerd om afstand te nemen, het portret in wording om te draaien, iets anders te gaan doen, kijken met de handjes op de rug, vooral niet kapotmaken. Zoals het kindje op het strand, mijn grote zelfportret, dat overleefde 1,5 jaar opgesloten zitten in een doos. Toen ik haar eruit haalde was ze in 1,5 dag klaar. Wonderen bestaan..
Dit portret van de lente in je jonge leven, je bent 15…Ik deed er 5 maanden over, ik nam veel afstand, er gebeurde veel, en uiteindelijk ging het eraf, toch.
Met een varkensharen kwast kun je het krijt eraf halen, het papier waarop ik werk kan dat goed hebben, je bouwt daarna je lagen net zo makkelijk weer op.
Wat overblijft als je het eraf haalt is een “ghost” van wat je deed. Ik deed dat met Helena, ook een kinderportret in opdracht, het was prachtig om te zien, ik dacht er zelfs over dat even zo te houden. Maar dat verwachtte de opdrachtgever niet, dus dat is weer weg, het portret werd uiteindelijk dat wat het moest zijn.
Hierbij gebeurde het ook. Eraf! En er is niksniks prachtigs aan. Verbijsterend eerder.. leerzaam…kennelijk heb ik vooral met de ogen staan worstelen, ik snap helemaal niks van wat ik zie, zoveel verschil in hoogte….waar was ik mee bezig??
11 september 2015 gestopt, nu, 21 mei 2016, ruim 8 maanden later…de rust en zin om het proces opnieuw aan te gaan.
Spannend, om het te laten zien…dat vooral.
DIT !! is waarom ik altijd weer zo ongelofelijk blij word van pastelkrijt:
In wording…de laagjes van het krijt, klik om te gelaagdheid te zien
de kleuren die erónder zitten, de lagen die gaan ontstaan als je je hand maar zacht durft te laten zijn, als je je ongeduld maar bedwingt, als je maar niet in 1 rechte streep naar het eindresultaat toe wilt, als je maar niet de wereld om je heen laat doordringen, als je de stilte maar durft toe te laten, de ruimte, als je maar niet te snel je opvult, als je je maar durft onder te dompelen in je gevoel en alle merken en soorten krijt. Het harde Rembrandtkrijt om te beginnen, en de zachtere Unison’s om een soort middenlaag te krijgen en dan vooral zolang mogelijk “open” te werken, niet dicht plamuren en uiteindelijk het boterzachte Schmincke een wazige kantlaag te laten weven over je werk.
Dan merken dat je de pastelpotloden niet meer kunt gebruiken want dat krabt je lagen weer open..en geeft geen kleur meer af, want te hard in vergelijking tot het krijt..
En het intuïtieve laten gebeuren, de natuurlijke beweging in je handen, je armen, dat wat bij je hoort. En op tijd afstand nemen en terug stappen, loslaten, in de spiegel; kijken, omdraaien, op de kop werken, want dat is vrijer, en vooral niets doen, maar dan toch het lef weer hebben om verder te gaan, want niet alleen de hele mooie stukjes zijn genoeg, ook die ruwe ongepolijste vlakken die nog lagen nodig hebben moeten kloppen, je krijgt namelijk nooit alles tegelijk.
De volste kleur-pigment-intensie van de Parijse “Degaskrijtjes”: Henri Roché, die ook weet té kunnen zijn en niet zo hard mogen slijten want zo duur……Dit is de weg, de reis, belangrijker dan het doel.
Maar…..onderweg even de prachtigste stukjes laten zien en genieten van wat er ontstaan is……en dan toch het lef weer hebben om verder te gaan, want er zijn nog stukken die lelijk zijn..of beter gezegd; die dat kantlaagje nog moeten krijgen.
En moeten kloppen.
Het geheel laat ik nog niet zien, want dat heb ik nog niet te pakken…
Maar: wat maakt hij me blij, Sem!
Sem, kinderportret in wording, kijk naar de foto om de beweging in het krijt te zien
Ik ben aan het werk met mijn kinderportret van Sem. Ik wil de achtergrond intuïtief laten ontstaan, iets met treintjes..en dat is zo makkelijk nog niet. Dus veel kijken, afstand nemen en treuzelen. Ik heb geleerd dat juist dat treuzelen een goede strategie is, als het gaat om intuïtief. Dat hoofd uitschakelen, rommelen.
Sem in wording (..zie je de pastelstreepjes..)
Ik was op zoek naar het hoogste wit. Dat is een speciaal krijtje wat ik pas op het allerlaatst gebruik. Van Daniel Greene leerde ik dat wit dan ook nog even met de punt van je tong nat te maken. Dan wordtie nóg witter. Ik heb het nodig voor de lichtjes in de ogen en ik doe het pas op het allerlaatst..daar was ik nog niet aan toe maar het was onderdeel van het treuzelen en afstand nemen, even kijken..
Ik rommel in mijn atelier-laatjes en vind een sigarenblikje, zoals ik er zoveel heb. Erfenis van oma, die alles en nog veel meer bewaarde in de sigarendoosjes, -kistjes en -blikjes van opa. Want de oorlog meegemaakt, arm op de boerderij opgegroeid en dan gooi je niks weg. Want voor je weet maar nooit, en alles kun je tenslotte tot het laatste stukje gebruiken. Moet je nu om komen. Dat doen wij niet meer.
Het blikje zit in mijn laatje dus ik heb het al eens in handen gehad. Maar als ik het openmaak stokt mijn adem.
Schoolbordkrijtjes, kleermakerkrijtjes, een oud potloodje met nog een scherp puntje, een oud gummetje en een pastelkrijtje..
Mijn inspiratiekrijt, de oude krijtjesdoos van oma (klik op de foto, dan kun je de kleuren lezen..misschien wel ruiken)
Van haar erfde ik het oude Talens doosje met de haast nog onaangetaste pastelkrijtjes. Ze fascineerden mij maar ik wist jarenlang niet wat er mee aan te vangen. En de Teekendoos, met 2 ee’s, van de dochters. De 3 dochters die daarmee kleurden, de gebruikte pastelkrijtjes.
Hier ligt mijn basis voor de liefde die nu mijn bestaan is en mijn leven zinvol maakt en beheerst: het pastelkrijt. Met mijn vingers voel ik.
Als je alles maar lang genoeg gebruikt en bewaart gaat het er kennelijk hetzelfde uitzien. Je zou zeggen, krijtjes en steentjes, maar nee. Mijn gevoelige vingers, mijn kapitaal, voelen blind wat wát is.
Ik denk aan oma, die ‘s nachts de jurken voor de 3 dochters naaide, met de hand. Overdag was ze zakenvrouw in de kachel- en fietsenwinkel van haar en opa, en moeder.
Dit kleine sigarenblikje van 10 bij 4,5 centimeter herbergt een schat. Het levensverhaal van oma, mijn jeugdherinneringen en mijn basis op de één of ander manier..
Het pastelkrijt.
Van oma, naar wie ik vernoemd ben. Die over mij waakt.
Ik ben klaar met werken voor vandaag.
Een mooier kado kon ik niet krijgen.
Lang heb ik gedacht dat ik niet uit mijn hoofd kan tekenen, ik werk naar het beeld vóór mij, ik ben toch een realistisch portretschilder?
Kinderportret Shunita, 30 x 20 cm, pastelkrijt © Thea Gerritsen
Doordat mijn toen 6-jarige nichtje samen met mij op het atelier wilde werken, en we uiteindelijk op kleurpotloden uitkwamen, ontstond al doende een cirkelverhaaltje en ontdekte ik het plezier van de vrije fantasiekant, die er dus óók in mij huist..
Het fijne van potloodkleuren is dat je kunt verdwijnen in een tekening…je begint met je hand in een krabbel te laten gaan, een kleurtje, nog een kleurtje en nog eentje..het is nog niks..niet gummen willen, gebruiken wat er ontstaat, niet nadenken, ga maar..
Je gaat figuurtjes ontdekken, gekke poppetjes, of boompjes of huisjes of fantasie-dingen die nog op niks lijken, krullen, kriebels..alles IS echter wat en je gaat zien dat er steeds meer ontstaat.
Zomaar cirkels, kleurpotlood © Thea Gerritsen
Het fijne van de duurdere kleurpotloden is dat ze mengen en erg zacht zijn. Dat ze bij de minste druk al kleur afgeven. Als je je hand zacht durft te laten zijn en nog niet alle kleur gebruikt die het potlood afgeeft, blijft je oppervlak onverzadigd..naarmate de tekening vordert kun je dieper in de kleur komen, door meerdere net ertegenaan kleurtjes te gebruiken, of juist dezelfde kleur met meer druk te gebruiken. En langzaam meer druk, of niet, dat kan ook..allemaal andere effecten, schier eindeloos…
Een beginnetje..kleurpotlood ©Thea Gerritsen
Ik verbaas en verwonder me er in blijdschap over dat, hoe verder je komt in zo’n tekening, hoe meer verwondering er ontstaat…..
Panino op zijn ijsschotsje, kleurpotlood ©Thea Gerritsen
Er doemen zomaar oplossingen op voor problemen die ik vagelijk dacht ergens onderweg tegen te gaan komen…ik kan geen golven tekenen, hoe los ik de ondergrond op en opeens ontstaat een gek ijsschotsje, maar dan erg blauw, donkerblauw nog wel, een donkerblauw IJSschotsje..? Ik schrijf het op en verwonder me daarna…over het woord..ik kijk weer naar mijn tekening, maar het klopt, toch…en mijn voorliefde om alle blauwen dan te berde te brengen ten einde vooral geen saai egaal blauw te krijgen. Ze leveren onverwachte dieptes op..En die namen op de potloden ook: dat smaakt, proef maar: blue de phtalo de cyanine bijvoorbeeld…Karisma’s true blue, toe maar, hier spreekt de waarheid…? Oef….
Het aller-, allerleukste is dat het eindelijk grond krijgt, mijn lust om te laten ontstaan, die andere kant van mij, niet nadenken, alleen je hand laten gaan, er ontstaat een wereld, hoe meer ruimte die wereld krijgt, in tijd, hoe mooier hij wordt, vanzelf, daar hoef je heus niet over na te denken…ik wist het echt niet. Wat het worden zou. En wat er verder nog komen gaat..
Als ik maar de tijd neem, mezelf tijd gun, de tekening tijd gun, alles tijd gééf.
Niet zo lang geleden verzuchtte ik, toen iets niet direct ging: “Ik wil wereldjes maken…”en mijn jonge nichtje zei tussen neus en lippen door, want ook zij was bezig: “Dat doe jij toch altijd? Wereldjes laten ontstaan..?”
O. Ja.
Dank. Kind!
Kinderen hebben waarheid in pacht.
Dáár ben ik weer.
True blue.
Kijk maar.. pastel 32 x 35 cm, 2014 © Thea Gerritsen
Buiten de lijntjes..oh nee: zónder lijnen!
Ik ontdekte dat ik mijn portretten het liefst op een volkomen vrije manier begin.
Niet een precieze tekening, hoewel ik dat uiteindelijk geleerd heb en ook goed kan en het de kortste weg is naar het meest gelijkende eindresultaat.
De wil, de wens en vooral de drang om los te beginnen, in kleur natuurlijk, dát is het. Het bleef de kop op steken. Het was een gevecht in mijn hoofd. Gedachten waarmee ik mijzelf corrigeerde: je bent slordig, je kiest de makkelijke weg, je hebt geen zin in precies werk en daarom denk je maar dat dit JOUW manier van werken is.. Ongedisciplineerd, nog zo’n veroordeling. Want ooit werd van mij gezegd, toen ik kleiner was: “Jij bent liever lui dan moe.”
Ik was 9 en een onpedagogische meester in de klas zei dat: ik voelde dat het iets negatiefs was, en ik begreep het helemaal niet, en ook niet helemaal..ik dacht toen nog dat moe en lui ongeveer hetzelfde waren..
Ik ben niet lui. Ik ben wel graag moe, voldaan moe. En ik ben op mijn manier heel gedisciplineerd, dat ook.
In mijn muziekportretten gaf ik mijzelf wél die vrijheid, die ontdekte ik ook eigenlijk echt daar. Vrijheid in kleur, in beweging en in vorm. En daarna mocht dat in mijn kinder-zelfportretten..
En toen ik er eens met iemand over sprak kreeg ik de vraag: “Maar waarom begin je dan niet ALTIJD zo…?” “Omdat dat veel moeilijker is..” “Ja, én??! Ga jij moeilijkheden altijd uit de weg?” “Nee.” Nou dan!
Tja, dat is het gebaande pad weer verlaten..het pad wat mij zoveel brengt en gebracht heeft, portretten in opdracht, erkenning. Een bestaan in mijn werk. En dat dan weer verlaten om de vrijheid te ontdekken..beetje boel eng. Dus is het voorlopig toch nog alleen maar in het persoonlijke werk dat ik durf en doe, maar: het gaat meer ruimte innemen.
Ik durf steeds meer. Ik durf het te tonen, als ik er nog niet ben, en niet weet waar ik kom. Ik durf het te delen. Ik durf nu te stoppen op een goed moment, toegeven aan mijn eerste gevoel, dat is weer een stap. Ik durf te stoppen op het moment dat de perfecte gelijkenis er nog niet is..want dat wil ik altijd, als realistisch schilder. Maar méér nog wil ik dichter bij het gevoel komen, en uiteindelijk bij alles, gelijkenis, gevoel, alles in 1 en dus vooral: bij mijn hart. Ik durf het nog geen portret te noemen..ik noem het eerst maar studie.
Ik durf te stoppen nu ik voel en zie dat ik geraakt heb wat ik wilde laten zien, en zelf wilde voelen: de blijde, stille verwondering van een jonge moeder, de eerste ogenblikken na het gevecht van de bevalling..als de rust, de reinheid en de regelmaat zijn teruggekeerd en zij mag aanschouwen waar ze zo lang naar verlangd heeft..haar pasgeboren kindje, het kindje wat zo gewenst was. Ik durf te stoppen omdat het pure er nog is..en als ik doorga gaat dat verdwijnen in de drang naar perfectie.
Het is mijn moeder, en het kindje ben ik. Het is dát wat me vrijheid geeft, wat me lef geeft, het zo dichtbij komen, bij wie ik ben, in wat ik wil, het begin.
“Toe maar, wees maar vrij, kind.
Ik heb je dit leven geschonken, en nu mag jij het inkleuren..
Op jouw manier.
Kijk maar, dóe maar…!”
Kijken 1
Kijken 2
Kijken 3
Kijken 4
Kijken 5
